به وجود آمدن ناباروری از عوارض بد تستوسترون و بدنسازی
در «ميزگرد تناسب اندام» اين هفته، ميزبان آقاي جواني به نام کوروش و همسرشان هستيم. آقاي کوروش و همسرشان ۲ سالي ميشود که در پي درمانهاي مختلف ناباروري هستند و به قول خودشان به هر دري ميزنند، بسته است…
عوارض تستوسترون
به وجود آمدن ناباروری از عوارض بد تستوسترون و بدنسازی
آقاي کوروش از عوارض تزريق تستوسترون ميگويد:
ناباروري، بدبيني و کاهش اعتمادبهنفس
سلامت: چند سالتان است و از چه زماني متوجه شديد مشکل ناباروري داريد؟
۳۵ ساله هستم. ۳۰ ساله بودم که ازدواج کردم. ۳ سال اول از روشهاي مختلف پيشگيري از بارداري استفاده ميکرديم ولي ۲ سالي ميشود از هيچ روش جلوگيرياي استفاده نكردهايم و بچهدار نشدهايم.
سلامت: به پزشک هم مراجعه کردهايد؟
زياد. فکر ميکنم به حدود ۶-۵ متخصص نازايي و مرکز نازايي مراجعه كردهايم.
سلامت: نتيجه چه شد؟
با توجه به جواب آزمايشها و شرححالهاي مختلفي که از ما گرفتند، معلوم شد مقدار و کيفيت اسپرم من به اندازهاي نيست که بتواند باعث باروري شود.
سلامت: چرا؟
چون از ۱۹ سالگي به باشگاه بدنسازي رفتهام و از حدود ۲۱ تا ۲۹ سالگي هم بهصورت مداوم آمپول تستوسترون براي عضلانيتر شدن اندامم تزريق کردهام. پزشکان معتقدند مصرف اين حجم بالاي تستوسترون باعث ايجاد ناباروريام شده است.
سلامت: حالا ديگر تستوسترون تزريق نميکنيد؟
از ۲۹ سالگي که نامزد کردم تا به امروز، ديگر به باشگاه نرفتم و آمپولي هم تزريق نکردم.
سلامت: پزشکان ميگويند ناباروريتان دائمي است؟
تقريبا بله. يعني ميگويند شايد بتوان با روشهاي خاصي امکان باروري براي همسرم ايجاد کنند. البته تمام اين روشها هزينهبر هستند و ما از پس آنها برنميآييم. با روشهاي کمهزينهتر و معمولي هم که اميدي نيست. از طرفي من و همسرم با روش اسپرم اهدايي که برخي پزشکان پيشنهاد كردند، موافق نيستيم.
سلامت: اصراري به بچهدار شدن داريد؟ خودتان يا همسرتان؟
خودم که نه. همسرم هم ميگويد برايش مهم نيست اما من شک دارم که راست بگويد.
سلامت: چطور؟
نميدانم. مگر ميشود زني بچه دوست نداشته باشد؟ اصلا مدام به او شک دارم. از آنجا که خودم هم کمي سردمزاج شدهام، مدام حس ميکنم همسرم به زودي مرا ترک ميکند. در صورتي که خودش روزي هزار بار ميگويد به من و زندگيمان حتي بدون بچه علاقهمند است.
سلامت: چرا حرفهايش را باور نميکنيد؟
شايد چون حس ميکنم بدون ميل کافي و قدرت باروري، مردانگيام را از دست دادهام. احساس ضعف ميکنم. اعتمادبهنفس ندارم. حس ميکنم دارد به من ترحم ميکند.
سلامت: تصميم?تان براي ادامه زندگي چيست؟
راستش براي روند درمان به پول زيادي نياز داريم و اين کار چندان ميسر نيست. همسرم اصرار به قبول فرزندخوانده دارد که هنوز تصميمي درباره آن هم نگرفتهايم. اطرافيان پيشنهاد دادهاند که با چند مشاور و روانپزشک صحبت کنيم تا زندگيمان به تعادل برسد و بعد فرزندي را به فرزندخواندگي انتخاب كنيم. بايد در اينباره بيشتر فکر کنيم تا ببينيم بهترين راه و چاره براي ادامه اين زندگي که به عقيده همسرم زندگي خوبي هم است، چيست.
خانم کريمي همسر آقاي کوروش ميگويد:
هر کاري ميکنم به حساب ترحم ميگذارد!
من و کوروش حدود ۵ سال است باهم ازدواج کردهايم. او مرد خوشقلب، مهربان و زحمتکشي است. تا زماني که بحث ناباروري او مطرح نبود، زندگي خوبي داشتيم اما متاسفانه از زماني که پزشکان تقريبا او را جواب کردند، کمي بداخلاق و عصبي و بدبين شده است. مدام رفتوآمدها و تلفنهاي مرا چک ميکند. براي اينکه شک او را کم کنم، تمام کارهايم را با اطلاع خودش انجام ميدهم. من زندگيام را خيلي دوست دارم. از وقتي ماجراي بچهدارنشدنمان مطرح شده، بيشتر به او محبت ميکنم تا فکر نکند بهخاطر بچه ميخواستمش. دلم نميخواهد زندگيمان از هم بپاشد اما هرکاري ميکنم کوروش فکر ميکند به او ترحم ميکنم و بدتر ناراحت ميشود. واقعا نميدانم ديگر بايد چه?کار کنم.
نگاه روانپزشک
توصيههاي
دکتر محمدرضا خدايي
به سوژه
«ميزگرد تناسب اندام»
زندگي مشترک به رابطه زناشويي و فرزندآوري محدود نميشود
سلامت: به نظر شما مشکلات روانشناختي که آقاي کوروش با آن درگير هستند، طبيعي است يا بايد درصدد درمان آنها برآيند؟
اين دوست عزيز بعد از مدتها مصرف داروهاي هورموني و ناآگاهي از عوارض آن، ازدواج کردهاند و باتوجه به صحبتهاي خودشان و همسرشان هم به نظر ميرسد زندگي نسبتا موفقي داشته باشند. آقاي کوروش ميگويند اعتمادبهنفسشان پايين است يا مدام به همسر خود شک ميکنند. از نظر روانشناختي ايشان دارند از نوعي مکانيسم دفاعي نابالغ استفاده ميکنند.
سلامت: منظورتان از مکانيسم دفاعي نابالغ چيست؟
يعني آقاي کوروش دچار حس خود کمتربيني و اعتمادبهنفس پاييني هستند و اين اعتمادبهنفس پايين و خود کمتربيني در زندگي خانوادگيشان اثر ميگذارد. چنين افرادي مدام حس ميکنند همسرشان در سطح و رتبه بالاتري قرار دارد. گاهي افرادي مانند آقاي کوروش احساس ميکنند چون نتوانستهاند برخي از نيازهاي همسرشان را برآورده کنند، درصدد جبران غيراخلاقي و غيرمشروع نيازهاي طبيعي خودش برخواهد آمد و امکان دارد که هر لحظه خيانت کند. اين در حالي است که معمولا در زندگيهاي زناشويي موفق، شاهد روابط خارج از چارچوب خانواده نيستيم.
سلامت: بسياري از افراد معتقدند بيشتر دختر و پسرها فقط براي تجربه رابطه زناشويي مداوم، منظم و لذت آن ازدواج ميكنند اما با توجه به صحبتهاي شما، زندگيهاي موفق فقط به داشتن رابطه زناشويي و فرزندآوري محدود نميشود. درست است؟
دقيقا همينطور است. زندگي موفق فقط به داشتن رابطه زناشويي يا حتي داشتن فرزند محدود نميشود. چه بسيارند زن و شوهرهايي که رابطه زناشويي منظم و فرزند يا فرزنداني هم دارند اما اصلا زندگيشان موفق نيست پس آقاي کوروش نبايد حس کنند چون کمي سردمزاجي جنسي دارند يا قدرت باروريشان به دلايلي از دست رفته، ديگر نميتوانند شوهر مناسبي براي همسر خود باشند يا همسرشان دوست دارد درگير رابطه ديگري شود. اگر اينطور بود که خيلي راحت از ايشان جدا ميشد و زندگي جديدي را تشکيل ميداد. پس وقتي اين کار را نکرده، يعني زندگي با همسر و در کنار هم بودن، برايش از فرزند و حتي رابطه زناشويي بيشتر اهميت دارد. به طور کلي، رابطه زناشويي و فرزندآوري، از دلايل ازدواج است ولي تنها دليل ازدواج محسوب نميشوند و عشق، علاقه، احساس همدلي، همراهي و تعهد نسبت به يکديگر پيوند بيشتر و بهتري در زندگي زناشويي ايجاد ميکند.
سلامت: به نظر شما آقاي کوروش درگير نوعي ذهنخواني نيستند؟
چرا. گاهي برخي از افراد، به طور افراطي حس ميکنند طرف مقابل دوستشان ندارد و در اين مورد، پيشداوري يا قضاوتهاي بيدليل ميکنند. اين پيشداوريها که به نام ذهنخواني معروف هستند، باعث ميشوند فرد به جاي ديگري فکر کند. اين امر باعث برونفکني و انعکاس احساسات منفي به سمت فرد مقابل ميشود بنابراين ميتوان گفت شک و ترديد اين آقاي جوان بيشتر زاييده ذهن او است و واقعيت خارجي ندارد. به همين دليل بهتر است براي مديريت افکار خود به روانپزشک مراجعه کنند.
سلامت: توصيه نهاييتان به آقاي کوروش و افرادي مانند ايشان چيست؟
توصيه مي?کنم که بيشتر از داشتههاي زندگيشان لذت ببرند. وقت بيشتري براي همسر و زندگي خانوادگيشان بگذارند. با يکي- دو آزمايش، دلسرد نشوند. روند درمانيشان را تا بچهدار شدن تا حدممکن ادامه دهند. با توجه به پيشرفت علم روز، اميد به آينده داشته باشند و به اين موضوع فکر کنند که اگر هم راهي طبيعي براي بچهدار شدنشان وجود نداشت، ميتوانند به سادگي يک كودك را به فرزندخواندگي قبول کنند. در نهايت اينکه راه را براي خودشان بسته نبينند. اين آقا ميتوانند براي افزايش اعتمادبهنفسشان، مهارتهاي اجتماعي، حرفهاي و فرديشان را بالا ببرند. ارتباط خود را با ديگران بيشتر و قويتر کنند. در صورت امکان ادامه تحصيل بدهند تا به پيشرفت شغلي و تحصيلي برسند. به مسايل منفي و حاشيهاي دامن نزنند و بر سر مسايل جزئي با همسرشان بحث و جدل نکنند و تا ميتوانند همراه همسرشان به ورزشهاي سالم مانند پيادهروي بپردازند.
سلامت: کمي هم درباره مشکل خانم کريمي صحبت ميکنيد؟ ايشان ميگويند هر کار و عکسالعملي باعث ميشود همسرشان فکر کند در حال ترحم هستند. اين خانم و امثال ايشان چطور ميتوانند حس ترحم را به همسرشان القا نکنند؟
توصيه کلي اين است که خودشان باشند. گاهي دلسوزي و محبت بيش از اندازه ما باعث برداشت غلط طرف مقابل ميشود. لازم نيست خانم کريمي براي از بين بردن حس اعتمادبهنفس پايين و ضعف همسرشان، محبت خود را افراطگونه نسبت به او افزايش دهند. محبت و احساسات بايد واقعي باشد (نه با افراط و تفريط) تا حس ترحم به طرف مقابل منتقل نشود. ضمن اينکه به خانم کريمي توصيه ميکنم روند درمان را به بهانه ناراحت نشدن همسرشان رها نكند.
سلامت: حرف آخر؟
آقاي کوروش از دوران جواني با فعاليتهاي فوقبرنامه خودشان را درگير کردهاند و شايد مانند خيلي از جوانان ديگر متوجه عوارض اين فعاليتها نبودهاند. هرچند که رفتن به باشگاههاي ورزشي و ورزش کردن براي حفظ سلامت مفيد است اما متاسفانه گروهي از جوانان ما از سر ناآگاهي پا به باشگاههاي ناسالمي ميگذارند که مصرف انواع داروهاي بدنسازي، هورموني و انرژيزا در آنجا به جاي ورزش کردن رواج بيشتري دارد. به همين دليل لازم است به تمام جوانهايي که علاقه زيادي به خوشاندام شدن دارند، اخطار بدهم خيلي از فعاليتهاي به ظاهر ورزشي مانند مصرف دارو در باشگاههاي بدنسازي، ميتواند به قيمت از دست دادن سلامت رواني و جسماني آنها تمام شود و بايد توجه داشته باشند که استفاده از تركيبهاي هورموني و انرژيزا به هيچوجه راه مناسبي براي رسيدن به اندامي عضلاني و زيبا نيست.
نگاه متخصص پزشکي ورزشي
داروهايي که
دکتر احمد باقريمقدم
عضو هيأتعلمي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان
معمولا مصرف بيشتر داروها و مکملهاي دارويي غيرمجاز براي پرورش اندام، عوارض بسيار زياد و گاهي جبرانناپذير دارد. در ميان اين داروها و مکملها، استروييدهاي آنابوليک مانند تستوسترونها با تاثيراتي که بر غده هيپوفيز، بيضهها (در مردان) و تخمدان (در زنان) ميگذارند، ميتوانند باعث ايجاد ناباروري در مصرفکننده شوند. البته ايجاد ناباروري در اثر مصرف اين داروها به دوز و مدت زمان مصرف هم بستگي دارد. گاهي دوز و زمان مصرف آنقدر بالا ميرود که متاسفانه ناباروري دائمي براي فرد ايجاد خواهد شد.
به نظر ميرسد با توجه به اينکه آقاي کوروش حدود ۸ سال تستوسترون تزريق ميکرده، ناخواسته آسيب شديدي به غدد توليدکننده اسپرم يا همان بيضههاي خود وارد کرده و امروز بعد از گذشت ۶ سال از قطع دارو، همچنان با مشکل ناباروري مواجهاست.
البته بايد بررسيهاي اورولوژي بيشتري روي ايشان انجام شود تا متوجه شويم در چه مرحلهاي قرار دارد اما متاسفانه مصرف طولانيمدت تستوسترون در اين آقا، شانس باروريشان را تا حد زيادي کم کرده و ممکناست قدرت باروريشان براي هميشه تحتتاثير اين داروي غير مجاز قرار گرفته باشد. با اين حال تاکيد ميکنم که شايد بتوان با تکنيکهاي جديد درمان ناباروري کاري براي ايشان انجام داد ولي شرح حال چنين فردي ميتواند هشداري براي ساير جوانان باشد و به آنها نشان دهد مصرف ناآگاهانه، خودسرانه و بيجهت داروهاي آنابوليک در سالنهاي بدنسازي ميتواند چه مشکلات فراوان رواني و جسمانياي (مانند مشکلات قلبي، غددي، ي و ناباروري) براي فرد مصرفکننده در پي داشته باشد. به جرات ميتوان گفت اين روزها خطر استفاده از داروهاي غيرمجاز بدنسازي براي جوانان ما بيشتر از خطر مصرف موادمخدر است زيرا خيلي از مصرفکنندگان موادمخدر از عوارض آنها و عاقبت کار خودشان خبر دارند اما بيشتر کساني که مکملها و داروهاي بدنسازي مصرف ميکنند، نميدانند که چه خطري در کمين سلامتشان است.
پرسش از فوقتخصص نازايي
تستوسترون
چگونه باعث ناباروري ميشود؟
دکتر ابوالفضل مهديزاده
استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران
اگرچه در نظر بسياري از ورزشکاراني که از تستوسترون بهعنوان داروي مکمل بدنسازي استفاده ميکنند، اين هورمون مفيد است اما فوايد ظاهري آن بايد در کنار عوارض کوتاهمدت و بلندمدت آن سنجيده شود تا نتيجه قابل قبولي بهدست آيد.
تستوسترون در مدت کوتاهي حجم بافت ماهيچه ورزشکاران را افزايش ميدهد ولي وجود بيش از حد طبيعي اين هورمون در بدن باعث بروز عوارضي نظير جوش صورت، افزايش موهاي زائد بدن، ريزش موي سر، اختلالهاي کبدي و ناباروري ميشود. مصرف تستوسترون بهعنوان مکمل دارويي، ظرفيت و فعاليت محور هيپوتالاموس- هيپوفيز بدن را کاهش ميدهد به همين دليل در مواردي امکان دارد بيضهها از کار بيفتند يا فعاليت آنها بسيار کم شود. اين روند باعث مختلشدن نطفهسازي، کمشدن تعداد اسپرمها و در نهايت ناباروري مردان خواهدشد.
تستوسترون حتي در گذشته در کشور چين بهعنوان يک ماده موثر در ناباروري مردان براي کنترل جمعيت بهکار برده ميشد که البته بعدها بهدليل عوارض جدي آن، استفاده از آن منسوخ شد.
مکانيسم اثر اين هورمون بسيار واضح است؛ هورمون تزريقشده به بدن، هيپوفيز را به اشتباه مياندازد و هيپوفيز، دليل غلظت بالاي تستوسترون را فعاليت زياد بيضهها تصور ميکند بنابراين FSH و LH (هورمونهايي كه از مغز ترشح ميشوند و تنظيمكننده هورمونهاي جنسي هستند) را کاهش ميدهد تا فعاليت بيضهها کاهش يابد بنابراين هم تعداد اسپرمها کاهش پيدا ميکند و هم حرکتشان کم ميشود و نهايتا قدرت باروري پايين ميآيد. البته توليد اسپرم در بيضهها حدود ۸۹ روز طول ميکشد، بنابراين ميزان کاهش و اختلال (در اين خصوص) با توجه به دوز دارو و مدت مصرف آن متفاوت است.